Dr. Erik J. F. Timmenga Plastische Chirurgie

Het is niet zo dat je vooraf een lijstje krijgt en dat je dan kiest. Het is meer een proces dat zich voltrekt tijdens je medische studie, waarbij je belangstelling steeds aanpast en een bepaalde richting uitgaat. Tijdens mijn coschappen ging mijn interesse steeds meer uit naar chirurgische vakken. Ik voelde me gelukkiger en bewoog me er prettiger. Vervolgens heb ik een assistentschap gedaan. Daar kreeg ik af en toe casussen over plastische chirurgie. En natuurlijk zijn de mensen die je ontmoet en mogelijkheden die zich voordoen ook van invloed op je keuze. Ik raakte ook geïnteresseerd in de praktische kant van het vak. Zo kwam ik terecht bij de chirurgie en uiteindelijk de plastische chirurgie, waar handvaardigheid nog meer op de voorgrond staat. Een chirurg werkt voornamelijk onder de huid, terwijl een plastisch chirurg dichter aan de oppervlakte blijft en probeert die zo mooi mogelijk te maken.’

Dat alles gecombineerd maakte dat ik gekozen heb voor de plastische chirurgie. Later kwam ik er achter dat je vrij intensief contact hebt met je patiënten, kort weliswaar, maar dat vind ik ook een heel leuk aspect.

Nou, dat weet ik eigenlijk niet meer, mijn studiejaren liggen al wat verder achter mij en ik weet mijn verwachtingen van toen niet meer precies. Wat ik wel kan zeggen is dat ik erg blij ben met mijn baan, en dat ik er erg van geniet. En dat ik regelmatig denk: ik heb wel geluk gehad en de goede keuze gemaakt.

Esthetisch gezien kan er tegenwoordig heel veel, maar de vraag blijft altijd: is de patiënt daar ook mee geholpen? Als ik mensen in mijn spreekkamer krijg, laat ik me in eerste instantie leiden door hun verhaal, maar ook door wat ik waarneem. Wanneer iemand vreselijk gebukt gaat onder iets wat nauwelijks zichtbaar is, klopt er iets niet. In die gevallen leg ik zo aardig mogelijk uit waarom een ingreep mij niet zinvol lijkt, en raad ik mensen ook af het elders te proberen. Aan de andere kant heb ik met de jaren meer inlevingsvermogen gekregen en daardoor ook meer oog en oor voor kleine oneffenheden.

Ik weet best dat vooral vrouwen een behoorlijke druk kunnen ervaren om er goed uit te zien. Dan kun je zeggen: daar werk je toch niet aan mee? Maar ik zie het anders. Stel dat een meisje met een wat grote neus bij me aanklopt omdat ze in haar klas met die neus wordt gepest, dan ga ik geen antipestcampagne op die school beginnen, maar ik kan haar wel helpen met een neuscorrectie.

De meeste plastisch chirurgen hebben gewoon common sense en zullen sommige patiënten tegen zichzelf beschermen en zijn dan niet voornamelijk financieel gedreven. Maar dat zal niet uniek zijn voor mijn beroepsgroep. Ik denk dat de meeste mensen in hun beroep niet puur financieel gedreven zijn.

Ik ben het daar niet mee eens, omdat ik er eer in schep om mijn beroep op een integere manier uit te oefenen, zowel in de privékliniek als in het ziekenhuis en omdat ik denk dat de meeste van mijn collega's er ook zo tegen aankijken, maar ik geef toe dat dat gevaar misschien dreigt in een privé kliniek. Aan de andere kant: het is niet zo dat dokters die in een ziekenhuis werken heilig zijn, zij hebben ook financiële belangen.

Je hoeft geen estheticus te zijn om mooi van minder mooi te onderscheiden. Het oog van vrijwel iedereen is vlijmscherp en is onafhankelijk van afkomst of opleiding. Smaken kunnen echter wel sterk verschillen. Ze worden inderdaad beïnvloed door mode, trends, en door culturen.
Opvallend is het feit dat vrouwen in de Verenigde Staten een borstvergroting met siliconenprotheses pas mooi vinden, als de randen van de protheses in het decolleté goed zichtbaar zijn: een resultaat dat in Nederland ‘nep’ gevonden wordt. Het is cultuur bepaald, maar ook heeft de entertainment industrie invloed. In Brazilië, bijvoorbeeld, hield men tot voor kort juist van kleine borsten, nergens werden zo veel borstverkleiningen uitgevoerd als daar. Maar de laatste jaren is juist het aantal borstvergrotingen in dit land sterk aan het toenemen. Een voorbeeld van de invloed van trends en beelden die overwaaien vanuit andere werelddelen.

Binnen de plastische chirurgie heb je verschillende specialismen: de reconstructieve tak, de handchirurgie en de esthetische of vorm verbeterende chirurgie. Dat ik voor het laatste vakgebied koos, had te maken met de puur vaktechnische uitdaging. Ik had en heb de ambitie steeds beter te worden in bepaalde ingrepen en daardoor steeds mooiere resultaten te bereiken. Maar gaandeweg ben ik ook steeds meer geboeid geraakt door de psychologische dimensie.

"Esthetisch" betekent smaakvol, gevoel voor schoonheid, mooi, of kunstzinnig. De term "vorm verbeterend" zou naar mijn gevoel ook goed passen bij deze vorm van chirurgie. Verfraait de esthetische plastische chirurgie het uiterlijk of herstelt het -in het ideale geval- de normale verhoudingen, de harmonie en daarmee de schoonheid?
Naast een beoordeling van verhoudingen is het goed om het uiterlijk te beschouwen in samenhang met de persoonlijkheid.
Als je je been breekt of een oorontsteking krijgt, moet je naar een dokter. Voor esthetische chirurgie kies je als patiënt. Ik ben natuurlijk een amateurpsycholoog, maar ik zie zeker een relatie tussen de mate waarin je lijdt onder een uiterlijke onvolkomenheid en je persoonlijkheid. Gérard Depardieu zal waarschijnlijk nooit om een neuscorrectie vragen. Daartegenover staan een heleboel mensen die gevoeliger zijn en meer last hebben van soms kleine schoonheidsfouten.

Of een ingreep mensen gelukkiger kan maken, blijft een lastige vraag, maar mijn antwoord is vooralsnog ja. Waarbij de kans van slagen het grootst is als het gaat om het opheffen van een disharmonie, zoals die neus of borsten die in verhouding tot de rest van het lichaam aan de grote of juist kleine kant zijn. Daarnaast heb je de categorie vrouwen en mannen die een jonger uiterlijk wil. Dat betekent opereren op het scherp van de snede, om het bestaande evenwicht zo min mogelijk te verstoren. Met een natuurlijk resultaat zijn mensen zeker blij, maar het geluksrendement ligt naar mijn gevoel toch iets lager.

Zelf heb ik weleens gedacht aan een kleine neuscorrectie. Wie weet ben ik dan een tevredener mens, maar gelukkiger? Volgens mij is geluk een optelsom van factoren, bijvoorbeeld hoe je functioneert in je omgeving. Voel je je nuttig, gewaardeerd, vrij? Heel belangrijk is ook dat je terugkijkt zonder spijt, en vooruitkijkt zonder angst.

Misschien geloof ik nog het meest in geluksmomenten. Mijn vrouw en ik hebben een kleine olijfboomgaard in Zuid-Frankrijk, waar we biologische olijfolie produceren. Als ik daar in de winterzon op een trap sta om olijven te oogsten en intussen van het uitzicht geniet, kom ik een heel eind in de buurt.